14.sayı - Flipbook - Page 43
Demans Hastalığı Nedir?
Demans hastalığı daha önceden belli bir seviyede olan
bilişsel-zihinsel işlevlerin ilerleyici bir şekilde bozulması
ve bunun hastanın gün içerisindeki işlevselliğini
bozması yani daha önceden yapabildikleri şeyleri
yapamaması demektir. Bu işlevler hafıza, düşünme
yetenekleri, dikkat, dil becerileri, görsel hafıza, plan
program yapabilme yeteneği, analiz edebilme yeteneği,
karar verme yetisinde bozukluk, günlük yaşam
aktiviteleri gibi işlevlerdir. Türkçeye karşılığı bunama
olarak geçmiştir. Pek çok farklı türü vardır ancak en
sık görüleni Alzheimer hastalığıdır. Beyin hücrelerinde
harabiyet ve kayıp mevcuttur. Demans genel ve pek
çok durumu kapsayıcı bir ana başlıktır. Şikayetlerin
bozulmaya başladığı işleve göre farklı hastalıklar olarak
adlandırılırlar.
Her Unutkanlık Demans mıdır?
Demans hastalığına unutkanlık eşlik etmekle birlikte
unutkanlığı olan herkes demans hastası değildir.
Kişinin stres düzeyi yüksekse; hayatında yoğunluk, aşırı
yorgunluk, vitamin eksiklikleri, depresyonu ya da uyku
sorunları varsa dikkatini toplayamadığı için unutkanlık
şikayetleri ile başvurabilir. Bu kişiler genellikle hala eski
işlevselliklerine devam edebilmelerine rağmen bazı
ayrıntıları hatırlamakta güçlük çekerler; örneğin, bir
odaya girer ve orada ne yapacağını oradan ne alacağını
hatırlayamaz. Unutkanlıkları da genellikle ilerleyici bir
durum kazanmaz. Ancak bu demans hastalığı değildir.
Her Demans Alzheimer mıdır?
Aynı zamanda her demans Alzheimer demansı da
değildir. Bazı demanslar Alzheimer demansı gibi nedeni
belirsiz demans tiplerindendir ancak ana bulgu yeni bilgi
edinmekte güçlük yerine davranışlarda ve karakterde
değişiklikler, kelime bulma güçlükleri ve konuşma
güçlükleri, yer yön bulmada güçlük ya da göz önündeki
nesneleri anlamlandırmakta ve bulmakta güçlük, içe
kapanma çevreye ilgisizlik ve empati kaybı, eskiden
yapılabilen becerilerde bozukluk gibi bulgularla başlar.
Ya da altta yatan inme, küçük damar hastalığı, multiple
skleroz, parkinson hastalığı, beyin doku enfeksiyonları,
deli dana gibi bulaşıcı beyin doku iltihapları ya da
tümörlere ikincil oluşabilir ve farklı klinik bulgulara
sebep olabilir.
Psikiyatrik Hastalıklar ile Demans
Hastalığı Karışır mı?
Psikiyatrik hastalıklar dikkati bozarak demans
hastalıklarını taklit eden unutkanlık benzeri bir durum
meydana getirebilirler. Demans hastalıklarından bir
kısmı da dikkat bölgelerini etkileyebilir. Alzheimer
demansında ise beyinin bozulma gösteren bölgesi daha
çok bilgiyi hafızaya kaydetme alanıdır ve yeni bilgiler
edinmekte güçlük mevcuttur.
Unutkanlık için Ne Zaman Bir
Doktora Başvurmak Gerekir?
Yeni bilgi edinmekte güçlük, eşyalarını kaybetmek,
aynı soruları tekrar tekrar sormak, aynı konuları tekrar
tekrar anlatmak, yerini yönünü kaybetmek, tutuk
konuşma, davranışlarda eskiye göre olan değişiklik,
özellikle ileri yaşta eskiden ilgi duyduğu şeylere karşı
ilgisini kaybetme içe kapanma (tetikleyecek bir faktör
olmamasına rağmen), özellikle ileri yaşta olmayan şeyler
görme, duyma, diğer insanların kabul edip etmemesine
bakılmaksızın olmadığına dair kesin kanıtlar da
olmasına rağmen değiştirilemeyen inançlar gelişmesi
(mesela eşinin daha önce yapmamasına karşın kendisini
aldattığını düşünmek, parasının çalındığına, etrafındaki
insanların değiştirildiğine, ailesinin onu zehirlemek
istediğine dair düşünceler), sebepsiz düşmeler, gece
canlı rüya görmeler (rüyayı yaşıyormuş gibi konuşma,
bağırma, hareket etme), hareketlerde yavaşlamalar ya da
kaslarda erimeler var ise doktora başvurulmasının vakti
gelmiş olabilir. Genç yaşta ise altta yatan başka nedenler
olabilir ancak özellikle ileri yaşta kişilerde bu ve benzeri
şikayetler bir uzman tarafından değerlendirilmelidir.
Nörologlar, psikiyatristler ve geriatristler demans
hastalığı ile ilgilenmektedir.
Demans hastalığının varlığı değerlendirilirken öncelikle
ayrıntılı öykü hem hastanın kendisinden hem de birlikte
yaşadığı ya da sık görüştüğü kişilerden alınır. Özellikle
genç yaş başlangıçlı şikayetlerde aile öyküsü daha
önemlidir ve genetik araştırma gerekebilir. Ayrıntılı
nörolojik muayene yapılarak eklenen başka bir bulgu
olup olmadığına bakılır. Psikiyatrik hastalıklar ile
ilgili sorgulama yapılır. Ayrıntılı bilişsel nöropsikolojik
değerlendirme yapılır. Rutin kan testleri ve hastaya
uygun olan beyin görüntüleme değerlendirmesi ile
birlikte eşlik eden ya da mevcut kliniğe sebep olabilecek
diğer nedenler gözden geçirilir.
